Trosolwg ar Rwydwaith Mewnol

Trosolwg ar Rwydwaith Mewnol

URL: https://www.youtube.com/watch?v=lMaVAjNohZY 

1. Fel dosbarth gwyliwch y clip fideo.
2. Faint o arian fydd yn cael ei wario?
3. Ble fydd yr arian yn cael ei wario?
4. Ydych chi’n meddwl ei fod yn deg i wario gymaint o arian â hyn yn y rhanbarth yma o Gymru?
   Pam?

Diffiniad

Yn y rhifyn diwethaf o Daearyddiaeth yn y Newyddion, fe wnaethon ni ddechrau edrych ar rwydwaith mewnol o fewn Cymru a’r DU.

Popeth sydd ei angen ar economi lle yw rhwydwaith mewnol.

Sut mae lle yn ennill arian yw’r economi.

Cydweddiad

• Os oes cynhwysion penodol ar goll, fydd y deisen ddim cystal ag y medrai fod
• Meddyliwch am yr economi fel teisen.
• Meddyliwch am rwydwaith mewnol fel cynhwysion iddi.
• Po fwya’r cynhwysion sydd gennych, po fwyaf y deisen.

Mae pob rhanbarth yng Nghymru yn tueddi i fod yn gystadleuol yn erbyn rhanbarthau eraill.

Weithiau, rydyn ni’n meddwl bod rhannau eraill yng Nghymru yn cael cynigion gwell nag ein rhan ni o Gymru.

Yn swyddogol, caiff Cymru ei rhannu’n 22 Awdurdod Lleol; mae’r awdurdodau hyn yn creu 5 rhanbarth swyddogol, ac mae’r awdurdodau lleol yn cydweithio er mwyn darparu gwasanaethau.

Llun: Wales Administrative Map 2009 - XrysD © Wikimedia Commons o dan GNU Free Documentation License, Fersiwn 1.2

Poblogaethau Awdurdodau Lleol

Weithiau mae rhannau gwahanol o Gymru yn cwyno pan mae rhan arall yn cael llawer o arian i’w wario ar brosiect mawr.

Fodd bynnag, dylen ni fod eisiau i bob rhan o Gymru lwyddo oherwydd bydd hyn yn gwneud i’r economi dyfu. Mae rhannu teisen fwy yn golygu y bydd pob person ungiol yn cael fwy o deisen i’w bwyta!

Mae’n gynorthwyol defnyddio cydweddiad arall i ddeall hyn.

Meddyliwch am y 22 Awdurdod Lleol fel 23 o chwaraewyr rygbi.

O fewn y tîm yw grwpiau penodol o chwaraewyr, sef y blaenwyr, yr hanerwyr, y cefnwyr a’r chwaraewyr ar y fainc.

Fydd y tîm ddim yn llwyddo os nad yw’r chwaraewyr unigol yn llwyddo.

Dydy’r cefnwyr byth yn beirniadu’r blaenwyr am chwarae’n dda a chael y bêl am y rhan fwyaf o’r gêm.

Mae’n rhyfedd, felly, i ranbarthau o Gymru fod yn genfigennus wrth i ranbarth arall dderbyn prosiect rhwydwaith mewnol mawr.

Yn bennaf yng Nghymru, wrth i bobl mewn un rhanbarth fod yn genfigennus, mae’n debyg dydyn nhw ddim yn cofio pryd cawson eu tro, neu dydyn nhw ddim yn sylweddoli mai nhw fydd nesaf.

Prosiectau

Cafodd y prosiect rhwydwaith mewnol diwethaf yng Nghymru ei gwblhau yn 2012, ac roedd yn werth £3.25 biliwn:

• Yng Nghanolbarth a Gorllewin Cymru oedd e.
• Cafodd 2 le newydd eu hadeiladu er mwyn derbyn nwy naturiol hylifedig (LNG) ar long.
• Cafodd piblinell ei hadeiladu ar draws Cymru i gysylltu’r cyfleusterau hyn â Lloegr.
• Cafodd gorsaf nwy newydd ei hadeiladu.

Ar hyn o bryd, mae Cytundeb Dinesig Rhanbarth Caerdydd, sy’n costio £1.2 biliwn, yn cynnwys y 10 Awdurdod Lleol rhwng Dwyrain De Cymru, Canol De Cymru, Gorllewin De Cymru a Phen-y-Bont ar Ogwr.

Mae Gorllewin Cymru a Gorllewin De Cymru wedi dechrau cynllunio ‘Cytundeb Dinesig’ gwerth £1.3 biliwn, a biliwn bunt ychwanegol er mwyn adeiladu morlyn llanw ym Mae Abertawe.

Mae’r tri rhanbarth yn Ne Cymru yn elwa oherwydd i biliwn o bunnoedd gael eu gwario ar y brif reilffordd rhwng Llundain ac Abertawe.

Caiff ei awgrymu fod angen i £1-1.2 biliwn gael ei gwario er mwyn datrys problem y dagfa ar draffordd yr M4 i’r dwyrain i Gasnewydd.

Fodd bynnag, mae cyfanswm cost yr holl brosiectau sydd wedi eu crybwyll hyd yn hyn yn llai na chyfanswm y prosiect i adeiladu Gorsaf Ynni Niwclear yng Ngogledd Cymru – sef £12 biliwn.

Wrth edrych ar wariannau ar rwydwaith mewnol, mae’n werth edrych ar sawl person sy’n byw mewn ardal. Ffordd dda o ddod o hyd i’r wybodaeth hon yw edrych ar fap sy’n dangos dwysedd poblogaeth.

Llun: Population density map in Wales from the 2011 census - SkateTier © Wikimedia Commons o dan drwydded Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported.

Wrth i chi edrych ar ddwysedd poblogaeth hefyd, mae’n glir fod y gwariant yn Ne Cymru yn llawer is y person na gwariant mewn llefydd eraill yng Nghymru.

Mae’n bwysig ein bod ni’n gwario er mwyn i ni gael y gorau o Gymru.

Mae gwella’r economi yn bwysig iawn achos mae Cymru yn wynebu’r heriau mwyaf o fewn y Deyrnas Unedig; cymerwch olwg ar y llun hwn o SYG (Swyddfa Ystadegau Gwladol).

Llun: Profile of Wales - Office for National Statistics © Wikimedia Commons o dan yr Open Government Licence v1.0

• Mae gan Gymru y boblogaeth hynaf
• Mae Cymru yn cyfrannu at 5% o boblogaeth y DU, ond 4% o allgynnyrch economaidd.
• Mae gan Gymru y rhannau uchaf o boblogaeth anabl.
• Mae gan Gymru y lefel uchaf o ddiweithdra.
• Mae gan Gymru yr enillion isaf.

Wrth wynebu’r problemau hyn, dylen ni i gyd gefnogi unrhyw brosiect a allai wella economi Cymru a’n helpu ni ddal i fyny gyda gweddill y DU.