2016 - Cyflwr yr Hinsawdd
2016 - Cyflwr yr Hinsawdd
https://www.climate.gov/sites/default/files/bigMajorEventsMap_2016-BAMS.jpg
Ar Awst 10, 2017, cyhoeddodd Gweinyddiaeth Atmosfferaidd a Chefnforol Genedlaethol (GAChG), Asiantaeth Ffederal yr Unol Daleithiau sy’n rheoli dros wyddoniaeth hinsoddol, ei hadroddiad ar y flwyddyn flaenorol. Dyma ddarn darllen drwgargoelus!
Roedd nwyon tŷ gwydr yr uchaf erioed.
- Roedd canolbwyntiad prif nwyon tŷ gwydr, gan gynnwys deocsid carbon (CO2), methan ac ocsid nitraidd, wedi cyrraedd gwerthoedd uchaf erioed yn 2016.
- Ar gyfartaledd, roedd canolbwyntiad byd-eang o CO2 yn 402.9 rhan y filiwn.
- Roedd hyn yn gynnydd o 3.5 rhan y filiwn o’i gymharu â 2015.
- Hefyd, hyn oedd y cynnydd uchaf a welir yn ystod y cofnod hyd 58 mlynedd.
- Ar gyfartaledd, roedd canolbwyntiad byd-eang o CO2 yn 402.9 rhan y filiwn.
Roedd tymheredd wyneb y ddaear y poethaf erioed
- Roedd 2016 yn hanner gradd yn gynhesach na’r cyfartaledd 30 mlynedd a orffennodd yn 2010.
- Roedd tymheredd cyfunol byd-eang y ddaear a wyneb y cefnfor wedi cyrraedd gwerthoedd uchaf erioed am y drydedd flwyddyn yn olynol.
- Dangosodd 4 ymchwiliad fod ystod o gynnydd mewn tymheredd yn symud o 0.45°C–0.56°C uwchben y cyfartaledd 1981-2010
Roedd tymheredd cyfartaledd y cefnforoedd y poethaf erioed
- Dangosodd 4 ymchwiliad fod ystod o gynnydd mewn tymheredd cyfartaledd y cefnforoedd yn 2016 yn 0.36°C – 0.41°C uwch na chyfartaledd 1981-2010
Roedd dyfroedd y môr yr uchaf erioed
- Cynyddodd dyfroedd y môr byd-eang ar gyfartaledd i werthoedd uchaf erioed yn 2016.
- Mae’n 82mm yn uwch nag y gwelwyd yn 1993 gan loeren, y cyfnod ddechreuodd lloerennau wneud cofnod o ddyfroedd y môr.
Roedd gorchudd iâ cefnfor yr Arctig yr isaf erioed.
- Roedd gorchudd iâ cefnfor yr Arctig cyfan yn 2016 yr un â 2015, sef y gorchudd isaf yng nghyfnod y 37 mlynedd i’r lloeren gasglu data arno.
- Roedd gorchudd iâ’r cefnfor ym mis Medi yr ail isaf a gafodd ei gofnodi.
Sychderau a Llifogydd
- Gwelwyd eithafion yn y cylchred dŵr a gwaddodiad.
- Cynnydd cyffredinol yn y cylchred dŵr (y broses o anweddu dŵr yn aer, ac wedyn yn ei gyddwyso’n law neu’n eira).
- Roedd nifer o rannau’r byd yn dioddef o lifogydd yn 2016.
- Mae newidiadau i’r cylchred dŵr hefyd yn arwain at sychderau.
- Roedd o leaif 12% o dir byd-eang yn dioddef o sychderau “eithafol” rywbryd yn 2016.
- Dyma oedd y cyfnod hiraf erioed.
- Gwelir cyfnodau o syched yng ngogledd-ddwyrain Brasil am y bumed flwyddyn yn olynol, sy’n gwneud i’r cyfnod hwn fod y cyfnod hiraf o sychder yn y rhanbarth hwn erioed.
Roedd cylchwyntoedd trofannol, ar y cyfan, yn uwch na’r cyfartaledd
- Enwyd 93 o gylchwyntoedd trofannol ar draws basnau’r cefnforoedd yn 2016.
- Rhwng 1981-2010, 82 oedd y nifer o stormydd ar gyfertaledd.
- Yn 2016, cafodd y tri basn brofiad o stormydd yn uwch na’r cyfartaledd.
Yn yr erthygl gyntaf, edrychon ni ar yr astudiaeth ddiweddar a ragwelodd 152,000 o farwolaethau y flwyddyn oherwydd y newid i’r hinsawdd yn Ewrop erbyn diwedd y ganrif.
Dywedodd nifer fod y 3°C yr oedd yr astudiaeth yn seiliedig arno yn rhy besimistaidd, ond mae adroddiad GAChG oedd yn seiliedig ar bedair astudiaeth fawr yn dangos, ar hyn o bryd, nad yw 3°C yn besimistaidd o gwbl, ond yn ôl cyfraddau presennol byddai hyn yn cael ei gyflawni ymhen 35 mlynedd, nid ar ddiwedd y ganrif, ac os yw’r cyfraddau presennol yn parhau gallen ni fod yn edrych ar 7°C+ erbyn diwedd y ganrif.
Ond beth sy’n digwydd yng Nghymru? Rydym wedi edrych yn barod ar sut mae ein hafau’n dechrau newid ond beth allwn ni ddarganfod o gofnodion hanesyddol.
Gweithgaredd
Defnyddiwch y pwyntiau bwled i’ch helpu ysgrifennu un frawddeg neu fwy yn esbonio’r teitlau canlynol o adroddiad GAChG.
1 Roedd nwyon tŷ gwydr yr uchaf erioed.
2 Roedd tymheredd wyneb y ddaear y poethaf erioed.
3 Roedd tymheredd cyfartaledd y cefnforoedd y poethaf erioed.
4 Roedd gorchudd iâ cefnfor yr Arctig yr isaf erioed.
5 Newidiadau i’r Cylchred Dŵr – Sychderau a Llifogydd.
6 Roedd cylchwyntoedd trofannol, ar y cyfan, yn uwch na’r cyfartaledd.
