Pwysedd Isel yn y Newyddion - Cyfnod Corwyntoedd

http://www.noaa.gov/news/international-report-confirms-2016-was-warmest-year-on-record-for-globe

Cyfnod Corwyntoedd

Ar ddiwedd haf diwethaf, bu’r tîm yma o Daearyddiaeth yn y Newyddion yn gorffen ein rhifyn diwethaf yn trafod y newid i’r hinsawdd yng Nghymru, a haf glawiog arall.

Edrychon yn fras ar bwysedd aer isel, ac fe wnaethon sôn y byddai’r rhifyn hwn yn sôn am bwysedd isel yn y newyddion.

Fel daearyddwyr, rodden ni’n gwybod y bydd pwysedd aer isel yn newyddion mawr iawn yr Hydref yma!

Mae’r straeon newyddion tywydd bob blwyddyn ar sail y pwysedd aer isaf sy’n cael ei gofnodi bob blwyddyn – Stormydd Trofannol – a’u henwau rhanbarthol – Corwyntoedd, Cylchwyntoedd a Gyrwyntoedd.

• Mae Corwynt yn gorwynt trofannol sy’n digwydd ar Gefnfor yr Iwerydd, ac i Ogledd-ddwyrain y cefnfor Tawel.
• Mae Gyrwynt yn digwydd i Ogledd-orllewin y Cefnfor Tawel.
• Mae Cylchwynt yn digwydd i dde’r Cefnfor Tawel neu ar Gefnfor India

Cyfnodau Stormydd Basnau’r Cefnforoedd

Wrth gwrs mae stormydd yn digwydd drwy’r flwyddyn, felly sut allwn ni gael ‘cyfnodau’?

Yn y rhanbarthau trofannol mae tri chategori o storm (gall fod amrywiadau lleol mewn rhai gwledydd ond mae’r rhan fwyaf yn defnyddio diffiniadau Corwyntoedd Americanaidd) –

1. Dibwysiant Trofannol, gyda gwyntoedd o 38mya (62 cm/awr).
2. Stormydd Trofannol gyda gwyntoedd rhwng 39mya (63 cm/awr) a 73 mya (119 cm/awr). Rhoddir enwau i Stormydd Trofannol hefyd.
3. Uwchben 74mya (112cm/awr). Gelwir y Stormydd Trofannol hyn yn Gorwyntoedd, Cylchwyntoedd neu Yrwyntoedd).

Byddwn yn edrych ar y system o ddosbarthu’r Stormydd Trofannol (sef Graddfa Saffir-Simpson) yn yr erthyglau cysylltiedig. Yn y brif erthygl, edrychwn ar Gyfnod Corwyntoedd mwyaf erioed 2017.

Cyfnod Corwyntoedd yr Iwerydd 2017

Cofiwch yr ysgrifennir y rhifyn hwn ar ddechrau mis Hydref; saith wythnos cyn i ddiwedd Cyfnod Corwyntoedd yr Iwerydd ar ddiwedd mis Tachwedd.

Yn yr erthygl gysylltiedig nesaf, byddwn yn edrych yn fanwl ar sut ffurfir corwyntoedd.

2017 Atlantic Named Storms (until 10^th October)

Llun: 2017 Atlantic hurricane season summary map - Cyclonebiskit © Wikimedia Commons

• Storm Drofannol Arlene – Ebrill
• Storm Drofannol Bret – Mehefin
• Storm Drofannol Cindy – Mehefin
• Storm Drofannol Don – Gorffennaf
• Storm Drofannol Emily – Gorffennaf/Awst
• Corwynt Franklin – Awst (Categori 1)
• Corwynt Gert – Awst (Categori 2)
• Corwynt Harvey – Awst/Medi (Categori 4)
• Corwynt Irma – Awst/Medi (Categori 5)
• Corwynt Jose – Medi (Categori 4)
• Corwynt Katia – Medi (Categori 2)
• Corwynt Lee – Medi (Categori 3)
• Corwynt Maria – Medi (Categori 5)
• Corwynt Nate – Hydref (Categori 1)
• Storm Drofannol Ophelia – Hydref

Mae cyfnod Corwyntoedd yr Iwerydd yn dechrau ar Fehefin 1af yn swyddogol, ond fe welodd weithgarwch cynnar ym mis Ebrill am y drydedd flwyddyn olynol.

Mae stormydd trofannol a chorwyntoedd yn cael eu ffurfio dros gefnforoedd twym (27°C+); roedd hyn yn arfer digwydd ar ôl dechrau mis Mehefin wrth i’r haf gynhesu wyneb y cefnforoedd.

Allwch chi feddwl am reswm dros bethau’n newid?

Llun: Katia, Irma, Jose 2017-09-08 1745Z–1935Z © Wikimedia Commons

Golygfa brin – Tri Chorwynt (Katia, Irma a Jose) ar yr un pryd.

Cofiwch, ar adeg ysgrifennu’r rhifyn hwn mae 7 wythnos i fynd tan i’r cyfnod corwyntoedd ‘safonol’ ddod i ben, ond yn barod:

• Mae’r cyfnod wedi gweld 5 prif gorwynt.
  • Y rhif uchaf ers 2010.
• Yn barod, mae’r cyfnod mwyaf costus.
• Mae wedi casglu egni corwyntoedd (ACE) y mwyaf ers 2005.
• Mae 2017 yn un flwyddyn o 6 i dderbyn sawl corwynt Categori 5.
• Cyfnod 2017 yw’r ail gyfnod i dderbyn 2 gorwynt Categori 5 sydd wedi cyrraedd tir.
• Corwynt Irma oedd y corwynt cryfaf erioed i gael ei ffurfio yng nghefnfor yr Iwerydd.
• Yn y cyfnod hwn, gwelodd y gyrwynt trofannol gwlypaf erioed i gyrraedd tir UDA (Harvey) a’r gyrwynt trofannol cyflymaf erioed yng Ngwlff Mecsico (Nate).
• Cyfnod 2017 yw’r cyfnod cyntaf i gael 4 corwynt i gyrraedd tir UDA (Harvey, Irma, Maria a Nate) ers 2005.

Rhybuddion

Fideo: https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ANWS_Director_Louis_Uccellini_on_Hurricane_Harvey.webm

Tecsas

• Ben mis Medi, amcangyfrifodd Llywydd Tecsas y byddai cyfanswm yr holl ddifrod rhwng $150-180 biliwn USD.
• Cryn dipyn yn fwy na’r $120 biliwn USD roedd yn costio i ailadeiladu New Orleans wedi i Gorwynt Katrina ei bwrw yn 2005.

Llun: Support during Hurricane Harvey (TX) (50) © Wikimedia Commons

Glaw

Fideo: https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3AWe%27re_continuing_to_tally_rainfall_accumulations_in_the_storm%27s_wake%2C_as_-Har....webm

Corwynt Irma ar Fedi 5 wrth iddo symud tuag at Ynysoedd Prydeinig yr Wyryf ar Fedi 6.

Fideo: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hurricane_Irma_5_September_GOES_Floater_Rainbow_IR_view.gif

Ynysoedd yr Wyryf cyn y Corwynt ac ar ei ôl

Llun: Hurricane Irma turns Virgin Islands brown © Wikimedia Commons

Recordiau

• Pan ddaeth Corwynt Irma yn gorwynt Categori 5 ar Fedi 5, cafodd ei adnabod fel y corwynt Iwerydd mwyaf dwyreiniol o’r cryfder hwn wedi’i gofnodi.
• Ar Fedi 6 oedd uchafbwynt Corwynt irma, gyda gwyntoedd o 185mya (295 cm/awr), a phwysedd o o leiaf 914 mbar.
  • O ganlyniad, Corwynt Irma corwynt ail gryfaf o ran cyflymdra gwynt.
• Roedd gan Gorwynt Irma wyntoedd o 185mya (295 cm/awr) a pharodd 37 awr, ac o ganlyniad daeth yr unig gorwynt trofannol i fyw gyda gwyntoedd mor gryf â hynny am fwy na 24 awr.
• Mae dim ond pedwar corwynt arall o’r Iwerydd wedi cael ei gofnodi gyda chyflymdra gwynt o 185mya (295 cm/awr) neu’n uwch:
• Roedd gan Gorwynt Irma un o’r cyfnodau hiraf o wyntoedd cryf Categori 5.

Canlyniad o'r corwynt ar Ynys Sint Maarten (Tiriogaeth yr Iseldiroedd)

Llun: Hurricane Irma on Sint Maarten (NL) 05 © Wikimedia Commons

Puerto Rico gyda'r nos - cyn Corwynt Maria ac ar ei ôl.

Llun: Puerto Rico at night before and after Hurricane Maria © Wikimedia Commons

Mae Llywydd Puerto Rico yn amcangyfrif y bydd cost yr atgyweiriadau oddeutu $90 biliwn USD.

Rhan o Ddominica

Llun: Hurricane Maria destruction along Roseau road © Wikimedia Commons