Beth yw’r canlyniadau a beth gallwn ni ei wneud i leihau’r newid yn yr hinsawdd?

Canlyniadau

Canlyniadau newid yn yr hinsawdd yw’r pethau a allai ddigwydd, neu sy’n digwydd yn barod, oherwydd newid yn yr hinsawdd. 

Mwy na thebyg mai gwledydd tlawd, llai datblygedig, fydd yn dioddef fwyaf oherwydd newid yn yr hinsawdd.

Llun: Darfur refugee camp in Chad - Mark Knobil © Wikimedia Commons dan Creative Commons Attribution 2.0 Generic

Mae gan rai gwledydd nodweddion ffisegol sy’n gallu eu gwneud nhw’n fwy agored i effeithiau newid yn yr hinsawdd. Un enghraifft dda yw gwledydd bach sy’n ynysoedd.

Cynnydd yn y tymheredd

Mae tymheredd y byd wedi codi 1°C yn barod, ond nid yw’r cynnydd yr un faint ym mhob man. Mae’r Arctig a’r Antarctig, yn enwedig yr Arctig, yn cynhesu llawer mwy na rhannau eraill o’r byd.

Lefel y môr yn codi

• Y prif reswm dros gynnydd yn lefel y môr yw’r ffaith fod dŵr yn ehangu wrth iddo gynhesu. 

• Mae llawer o rew yn eistedd ar wyneb y tir mewn mannau fel yr Ynys Las, Alasga, Sgandinafia ac yn y mynyddoedd uchel ar hyn o bryd. 

Os bydd y rhew hwn yn parhau i doddi, bydd lefel y môr yn codi. Byddai’r rhew sydd ar yr Ynys Las yn gallu cynyddu lefel y môr tua 6 metr.

Map yn dangos (mewn coch) cynnydd o 6 metr yn lefel y môr

Llun: 6m Sea Level Rise - NASA © Wikimedia Commons - Public Domain

Stormydd 

Llun: Hurricane Isabel from ISS - Mike Trenchard, Earth Sciences & Image Analysis Laboratory, Johnson Space Center / NASA © Wikimedia Commons - Public Domain

• Mae stormydd trofannol, e.e. corwyntoedd, yn cael eu ffurfio gan dymheredd cefnforoedd sy’n uwch na 26.5°C.
  
  • Gallai’r stormydd trofannol hyn daro ardaloedd newydd.

• Mae mwy a mwy o dystiolaeth fod stormydd yn digwydd yn amlach mewn mannau fel y DU a’u bod yn fwy difrifol hefyd. 

Poethdonnau a sychder

Mae’r rhain yn taro rhai ardaloedd eisoes, e.e. De Ewrop ac Affrica islaw Sahara.

Beth gallwn ni ei wneud i helpu i rwystro newid yn yr hinsawdd?

Beth sy’n achosi newid yn yr hinsawdd? - Cliciwch isod

Yn hytrach na meddwl am y pethau mawr mae   llywodraethau yn gallu eu gwneud, rydyn ni’n mynd i feddwl mwy am beth gallwn NI ei wneud.

Addasu

Mae meddwl ymlaen llaw yn gwneud synnwyr.

Llun: Irrigation1 - Paulkondratuk3194 © Wikimedia Commons dan Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported / GNU Free Documentation License

 

Syniadau

Defnyddiwch weithgaredd grŵp bach rydych chi’n gyfarwydd â fe er mwyn chwilio am syniadau, e.e.:

• Gweithgaredd Cawod Syniadau

• Her nodiadau gludiog mewn grwpiau

• Meddwl Paru Rhannu

• Jig-so, Pedwar, Adborth

Ydy parhau i godi adeiladau newydd ar dir gwastad ger yr arfordir neu ar hyd llawr dyffrynnoedd afonydd yn beth doeth? 

Ydy ffermwyr yn gallu newid y cnydau maen nhw’n eu tyfu? 

Ydyn ni’n gallu lleihau ein defnydd ni o ddŵr fel bod mwy ar gael os bydd sychder?

Lliniaru

Beth gallwn ni ei wneud i leihau effaith y canlyniadau, er enghraifft drwy adeiladu argaeau newydd er mwyn ymdopi â sychder? 

Beth gallwn ni wneud os bydd cnydau’n methu a bod prinder bwyd? 

Allwn ni adeiladu amddiffynfeydd rhag llifogydd er mwyn amddiffyn rhag newid yn lefel y môr a stormydd amlach a mwy difrifol?

Llun: Thames Barrier 03 - Andy Roberts © Wikimedia Commons dan Creative Commons Attribution 2.0 Generic

Allyriadau

Sut gallwn ni leihau faint o danwydd ffosil rydyn ni’n ei losgi yn ein cartrefi neu wrth deithio o le i le? 

Beth gallwn ni ei wneud gyda’n gwastraff ni? 

• Mae mwy a mwy ohonon ni’n ailgylchu ein gwastraff bwyd ond faint ohonon ni’n sy’n gwybod ble mae’n mynd? 

• Mae’r rhan fwyaf ohono’n mynd i danciau mawr er mwyn gwneud bio-nwy.

Llun: Biogasholder and flare - Vortexrealm © Wikimedia Commons dan Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported / GNU Free Documentation License

• Mae’n bosib defnyddio bio-nwy yn lle tanwyddau ffosil er mwyn:
  
  • cynhyrchu trydan
  • gyrru injans ceir. Gall unrhyw gar sy’n defnyddio LPG (Liquid Petroleum Gas) ar hyn o bryd ddefnyddio bio-nwy yn lle

Dalfeydd

Allwn ni roi’r gorau i brynu nwyddau sy’n dod o fforestydd sydd heb gael eu hail-blannu? 

Allwn ni blannu rhagor o goed yn ein cymunedau, ysgolion a gerddi?