Cynhadledd Hinsawdd
Cwis! Profwch faint ry'ch chi'n ei wybod am faterion amgylcheddol!
Mae'r erthygl yma am y cynhadleddau newid hinsawdd sydd wedi cael eu cynnal o amglych y byd. Ond cyn darganfod mwy am y cynhadleddau hyn, pam na wnewch chi'r cwis i weld faint yn union ry'ch chi'n ei wybod eisoes am newid hinsawdd a materion amgylcheddol eraill?
Pob lwc!
Flash Player Required
Beth ddigwyddodd yng Nghynhadledd Newid Hinsawdd Copenhagen?
Drwy gydol Hydref 2009, yr oedd llywodraethau, papurau newydd, adroddiadau teledu ac athrawon yn dweud wrthym mai’r COP15 oedd y gynhadledd newid hinsawdd bwysicaf erioed.
Dyma'r cyfle olaf y byddai Gwledydd y Byd yn ei gael i newid cyflymder a lefelau Cynhesu Byd Eang.
Aeth pobl bwysig o'r 192 aelod o'r Cenhedloedd Unedig i'r gynhadledd i geisio cytuno ar beth i'w wneud ynglŷn â newid hinsawdd.
Cynhelir y cynadleddau yn mis Rhagfyr bob blwyddyn, ond mae'r lleoliad yn newid bob blwyddyn.
Beth yw COP 15?
PWY sy’n mynychu’r gynhadledd?
Ymgynullodd y G77/China 130 o GLlEDd. Dadleuon nhw y dylai’r GMEDd dderbyn mai nhw yw’r rhai oedd yn gyfrifod am newid hinsawdd a nhw ddylai leihau eu hallyriadau carbon deuocsid yn sylweddol . Hefyd, dadleuon nhw y dylai bod hawl ganddyn nhw i ddal i fyny’n economaidd cyn lleihau allyriadau CO2.
‘Roedd y Grŵp Affricanaidd wedi ei wneud o 50 o wledydd. Dadleuon nhw eu bod nhw’n amharod, yn dlawd ac yn archolladwy i newid hinsawdd. Ceision nhw gefnogaeth ariannol a thechnegol gan y GMEDd i’w helpu nhw baratoi am newid hinsawdd ac ymdopi a thrychinebau amgylcheddol fel sychder a llifogydd. ‘Roedd rhai hefyd eisiau cenhedloedd mawr sy’n datblygu, fel China, i leihau eu allyrriadau CO2. Galwon nhw am weithredu caletach nag unrhyw grŵp arall wrth fynd i’r afael a newid hinsawdd.
‘Roedd y Gynghrair Taleithiau Ynysoedd Bychain (Alliance of Small Island States - AOSIS) yn grŵp o 43 o ynysoedd bychain a gwledydd arfordirol ar dir isel. Mae’r grŵp yma’n bryderus iawn am lefelau’r môr yn codi.
Mae’r Undeb Ewropeaidd (EU) wedi ei wneud o 27 Aelod Taleithiol. Roedden nhw’n fodlon cynnig rhai gostyngiadau yn eu defnydd CO2. Dywedon nhw hefyd, y byddant yn helpu gwledydd eraill drwy roi arian, ond dywedon nhw hefyd eu bod nhw am aros yn economaidd gryf.
Mae’r Grŵp Ymbarel (Umbrella Group ) yn uno’r cenhedloedd nad ydynt yn yr Undeb Ewropeaidd (Awstralia, Canada, Gwlad yr Iâ, Japan, Kazakstan, Seland Newydd, Norwy, Rwsia, Iwcraen a’r Unol Daleithiau). Roedden nhw’n debyg i’r UE - yn cynnig peth gostyngiadau ac arian, ond dim ond os byddai gwledydd eraill yn cytuno i wneud yr un fath.
Nid oedd OPEC(Organization of the Petroleum Exporting Countries) yn grŵp trafod ffurfiol, ond cydweithredodd ei 13 Aelod Taleithiol yn agos er mwyn cymryd yr un safleoedd a thrafodaethau.
Cynadleddau COP ar draws y byd
Tybed allwch chi ddod o hyd i bob man y mae'r Gynhadledd Newid Hinsawdd wedi ei chynnal ar y map o'r byd isod?
Flash Player Required
PAM oedd COP 15 yn benodol yn gynhadledd bwysig?
Rhowiliwch dros y bocsys isod a dewis un i ddarganfod pam.
Flash Player Required
Felly, nawr gallwch weld pam fod Cytundeb COP1 5 mor bwysig - a pha mor anodd oedd hi wastad yn mynd i fod!
COP 15 - BETH oedd y canlyniad? Llwyddiant ynteu llanast?
Erbyn gweld, 'roedd y gynhadledd yn ddigwyddiad hynod gymhleth. Roedd yna filoedd o bobl a channoedd o areithiau. Cerddodd llawer allan, cyfnewidwyd sawl gair blin a chafwyd sesiynau a barodd drwy'r nos.
Cyhuddwyd llawer o wledydd o amddiffyniad hunanol yn hytrach nac amddiffyn y byd rhag newid hinsawdd. Ar ddiwedd y gynhadledd dywedodd rhai grwpiau ei bod hi wedi bod yn un llwyddiannus a dywedodd rhai mai llanast llwyr y bu hi!
Edrychwch ar y canlyniadau (syml iawn) isod – beth ydych chi'n meddwl ohonynt?
Mae Grŵp Gwaith Kyoto i barhau â'u gwaith. 'Roedd hyn i gadw cytundeb Kyoto i fynd.(Roedd ambell genedl gyfoethog eisiau lleihau y pwysau cyfreithiol sydd arnyn nhw i leihau eu allyrriadau CO2, ond ar y llaw arall, ni chytunwyd ar dargedau uwch a awgrymwyd gan wyddonwyr ac a alwyd arnynt gan ambel WLlEDd ).
Methodd y GMEDd gael addasiadau i Kyoto a fyddai'n galw am weithredu i leihau allyrriadau CO2 o genedl sy'n dyfod yn ddiwydiannol fel China.
Er bod bob gwlad yn 'cydnabod' y safbwynt wyddonol y dylai cynnydd yn nhymheredd byd eang gael ei gadw dan 2 radd selsiws, 'roedd llawer o genhedloedd sy'n fwy agored i niwed (e.e. Bangladesh) dal yn gweld hyn yn rhy boeth ac yn hynod niweidiol.
Bu cytuno ar y mater o fod angen torriadau mawr yn yr allyriadau global, ac y dylen ni 'gydweithredu i gyrraedd y gostyngiadau bydol a chenedlaethol cyn gynted â sy'n bosibl.' Doedd dim sôn am bryd, pa mor fawr a phwy fydd yn gwneud hyn.
Gwledydd cyfoethog - 'rhaid ymrwymo'n unigol neu ar y cyd i roi targedau allyrriadau mesuredig ar waith erbyn 2020 cyn 31ain o Ionawr 2010. Mae'r hyn a gynnigion nhw iddyn nhw ei benderfynu. Gall rhai o'r cynnigion hyn arwain at gynnydd o 3 gradd selsiws bydol. (Gallai hyn fod yn drychinebus yn lleol).
GLlEDd yn gorfod dechrau llinariad rheoli difrod. Does dim angen targedau rhifol gan y gweldydd hyn. Dim ond gweithredoedd sy'n cael eu talu'n rhyngwladol sy'n gorfod cael eu gwirio'n gyhoeddus.
Cytunodd y gwledydd ar yr angen i ddarparu help i leihau dadgoedwigo. Cynnigiodd rhai cenhedloedd fel yr UDA, y DU a Norwy arian i fynd i Brasil a'r Congo i rwystro cymynu, ond ni chytunwyd ar system i sicrhau bod y coed yn cael eu hamddiffyn.
O'r £200 biliwn y mae sawl sefydliad yn meddwl fydd yn angenrheidiol, dim ond ar nod o £100 biliwn erbyn 2020 yr oedd y GMEDd yn fodlon cytuno arno.
Mae dod i benderfyniadau ynglŷn ag ail-asesu'r cytundebau blaenorol yn COP 13 erbyn Mehefin 2010 wedi cael eu symud ymlaen i 2015.
